Bước nhảy vọt của ngành hàng không qua từng thế hệ máy bay
Hương Trà•28/02/2025 07:48
Mỗi thập kỷ trong ngành hàng không đều chứng kiến sự xuất hiện của những mẫu máy bay mang tính cách mạng. Từ dòng máy bay phản lực tầm trung đầu tiên đến siêu phẩm Concorde và kỷ nguyên máy bay thân rộng, những thiết kế này đã định hình cách con người bay qua các châu lục.
Thập niên 1950 - Sud Aviation Caravelle: Sud Aviation Caravelle có vẻ ngoài không quá ấn tượng nhưng đây là máy bay phản lực đầu tiên được thiết kế cho các chuyến bay tầm ngắn và trung. Được công ty SNCASE phát triển tại Pháp, Caravelle thừa hưởng nhiều yếu tố từ de Havilland Comet. Quá trình sản xuất bắt đầu vào đầu thập niên 1950 và đến năm 1957, Air France và Scandinavian Airline Systems (SAS) đã đặt hàng những chiếc Caravelle đầu tiên. Ảnh: George Stroud/Express/Hulton Archive/Getty ImagesCaravelle thực hiện chuyến bay thương mại đầu tiên vào năm 1959 với SAS và nhanh chóng trở thành một trong những máy bay phản lực thế hệ đầu thành công nhất. Nó phục vụ cho các hãng hàng không khắp châu Âu, Trung Đông, Mỹ và châu Á, với 172 chiếc được bán ra chỉ trong 4 năm đầu tiên. Ảnh: Old-Time Images/AlamyPhiên bản Caravelle ban đầu có thể chở từ 90 đến 99 hành khách nhưng các phiên bản sau nâng sức chứa lên đến 131 chỗ. Các hãng hàng không lớn như Air France, Lufthansa, United Airlines, SAS và Thai Airways đều đã khai thác Caravelle. Máy bay này chính thức ngừng hoạt động vào năm 2005, nhưng một số chiếc vẫn còn được trưng bày tại các sân bay và bảo tàng ở châu Âu, Bắc Mỹ và châu Phi. Ảnh: AFP via Getty ImagesThập niên 1950 - Boeing 707: Boeing 707 là chiếc máy bay phản lực thương mại đầu tiên của Mỹ, mở ra kỷ nguyên máy bay phản lực khi ra mắt vào năm 1958. Trong cuộc cạnh tranh trực tiếp với Douglas Aircraft Company, Boeing đã đầu tư một số tiền khổng lồ vào dự án này và cuối cùng đã thắng lớn khi bán được 1.010 chiếc 707 cho các hãng hàng không thương mại từ năm 1958 đến 1978. Vào thập niên 1960, Boeing 707 thống lĩnh các chuyến bay xuyên lục địa và đặt nền móng cho sự ra đời của Boeing 747 – một trong những máy bay chở khách nổi tiếng nhất thế giới. Ảnh: Bettman/Getty ImagesVậy điều gì làm nên thành công của 707? Trước hết, nó nhanh hơn đối thủ chính là Douglas DC-8 và được đưa vào sản xuất sớm hơn. Boeing cũng rất linh hoạt trong việc điều chỉnh thiết kế để phù hợp với nhu cầu của từng hãng hàng không – dù điều này khiến chi phí sản xuất tăng cao. Những chiếc 707 đầu tiên được đặt hàng bởi Pan Am vào năm 1955, với chiều dài 44 m, sải cánh 40 m và sức chứa 160 hành khách. Ảnh: Ivan Cholakov/AlamyKhi du lịch hàng không phát triển mạnh vào đầu thập niên 1970, Boeing 707 dần nhường chỗ cho mẫu máy bay thân rộng 747 với sức chứa lớn hơn. Chuyến bay thương mại cuối cùng của 707 tại Mỹ là chuyến bay của Trans World Airlines (TWA) từ Miami đến New York vào năm 1983. Những chiếc 707 cuối cùng vẫn hoạt động trong ngành hàng không thương mại thuộc sở hữu của hãng Saha Air (Iran), trước khi bị ngừng khai thác vào năm 2013. Ảnh: Museum of Flight/CORBIS/Getty ImagesThập niên 1960 - Concorde: Concorde là biểu tượng đỉnh cao của hàng không thương mại siêu thanh, do các kỹ sư hàng không Anh và Pháp phát triển, biến giấc mơ bay nhanh hơn tốc độ âm thanh thành hiện thực. Ra mắt vào năm 1969, Concorde có thể bay từ London đến New York trong khoảng 3,5 giờ (kỷ lục nhanh nhất của nó là 2 giờ 52 phút). Chỉ có 20 chiếc Concorde được sản xuất, toàn bộ đều thuộc biên chế của British Airways hoặc Air France. Ảnh: Bettmann/Contributor via Getty ImagesMột thách thức lớn của Concorde là tìm kiếm các tuyến bay phù hợp. Do tạo ra tiếng nổ siêu thanh khi vượt qua tốc độ âm thanh, Concorde bị cấm bay qua các khu vực dân cư đông đúc, khiến phạm vi khai thác bị hạn chế. Tuy nhiên, bên trong khoang hành khách, hành khách không hề nhận thấy sóng xung kích, mà thay vào đó được thưởng thức bữa ăn xa xỉ với trứng cá muối, tôm hùm và chim cút khi bay với tốc độ 2.158 km/h. Ảnh: Jim Sugar/Corbis via Getty ImagesDù vụ tai nạn thảm khốc vào năm 2000 khiến một chiếc Concorde của Air France phát nổ ngay sau khi cất cánh nhưng nguyên nhân chính khiến Concorde bị ngừng khai thác vào năm 2003 lại là chi phí vận hành quá cao. Giá vé một chiều lên tới hơn 4.000 bảng Anh (5.364 USD), khiến nó trở thành lựa chọn xa xỉ chỉ dành cho số ít khách hàng thượng lưu. Hiện nay, nhiều chiếc Concorde vẫn được trưng bày trong các bảo tàng trên thế giới, trong khi một số bộ phận như ghế, ly tách và thậm chí cả phanh máy bay đã được bán đấu giá. Ảnh: Senohrabek/ShutterstockThập niên 1960 - Boeing 747: Được mệnh danh là "Nữ hoàng bầu trời", Boeing 747 là một trong những mẫu máy bay phản lực thương mại nổi tiếng nhất. Chiếc máy bay thân rộng đầu tiên trên thế giới cất cánh vào tháng 2/1969 tại nhà máy Boeing ở Everett, Washington, Mỹ. Kể từ đó, 747 đã trở thành một trong những mẫu máy bay phổ biến nhất, được các hãng hàng không yêu thích nhờ kích thước khổng lồ – lớn nhất thời điểm ra mắt – và khả năng vận hành hiệu quả. Ảnh: Fox Photos/Getty ImagesBoeing 747 từng giữ kỷ lục về sức chứa hành khách trong suốt 37 năm và lớn gấp đôi bất kỳ mẫu máy bay nào khác vào thời điểm đó. Với thiết kế đột phá, chiếc máy bay này thậm chí còn được sử dụng để vận chuyển tàu con thoi, như khi chuyên chở tàu Endeavour từ Trung tâm Vũ trụ Kennedy (Florida) đến Los Angeles vào năm 2012. Ảnh: Oxford Science Archive/Print Collector/Getty ImagesDù từng là biểu tượng của hàng không thương mại, Boeing 747 đã chính thức ngừng sản xuất vào năm 2022 và hầu hết các hãng hàng không trong đó có British Airways đã dừng khai thác dòng máy bay này. Hiện tại, chỉ còn năm hãng hàng không, bao gồm Lufthansa, vẫn tiếp tục sử dụng 747. Tính đến nay, dòng máy bay huyền thoại này đã chuyên chở hơn 3,5 tỷ hành khách – tương đương với một nửa dân số thế giới. Ảnh:Thập niên 1980 - Airbus A320: Ra mắt vào cuối thập niên 1980, A320 là nỗ lực của Airbus nhằm cạnh tranh với Boeing. Chiếc máy bay này đã tạo ra bước đột phá về công nghệ – là máy bay thương mại đầu tiên áp dụng hệ thống điều khiển bay bằng dây (fly-by-wire), thay thế hoàn toàn các điều khiển cơ học bằng giao diện điện tử. Đây cũng là máy bay đầu tiên sử dụng cần điều khiển bên (side-stick) giúp phi công thao tác dễ dàng hơn. Ảnh: JEAN-PIERRE MULLER/AFP via Getty ImagesA320 cất cánh lần đầu tiên vào năm 1987 và nhanh chóng được Air France đưa vào khai thác. Trong những thập kỷ sau đó, Airbus đã liên tục cải tiến A320 với các biến thể như A321 (phiên bản kéo dài) và A319 (phiên bản rút gọn). Phiên bản mới nhất, A320neo, có mức tiêu thụ nhiên liệu giảm tới 30% so với thế hệ trước và có tầm bay xa hơn 900 km. Hiện tại, American Airlines là hãng khai thác A320 lớn nhất thế giới với hơn 430 chiếc trong đội bay. Ảnh: Stockbym/AlamySau hơn 40 năm, Airbus không chỉ bắt kịp mà còn vượt qua và trở thành đối thủ cạnh tranh số 1 của Boeing về sản xuất máy bay thương mại phổ biến nhất. Khi Boeing gặp khủng hoảng với dòng 737 MAX sau hai vụ tai nạn thảm khốc vào năm 2018 và 2019, đơn đặt hàng cho A320 đã vượt xa 737. Riêng năm 2023, Airbus đã bàn giao 571 chiếc A320, tăng 55 chiếc so với năm trước đó. Ảnh: Markus Mainka/Shutterstock
Bình luận của bạn đã được gửi và sẽ hiển thị sau khi được duyệt bởi ban biên tập.
Ban biên tập giữ quyền biên tập nội dung bình luận để phù hợp với qui định nội dung của Báo.
