Gửi bình luận
Kể từ tuyến Shinkansen đầu tiên tại Nhật Bản năm 1964, đường sắt cao tốc nhanh chóng phát triển khắp toàn thế giới, kết nối các thành phố và thúc đẩy kinh tế khu vực..
Đến nay, các quốc gia có hệ thống đường sắt cao tốc phát triển nhất là Trung Quốc, Nhật Bản, Đức, Pháp, Tây Ban Nha, Hàn Quốc và Italy. Trong đó, Trung Quốc đang dẫn đầu với những đoàn tàu nhanh nhất thế giới, gồm Shanghai Maglev, CRH380A và CR Fuxing.
Nhật Bản là quốc gia khai sinh ra khái niệm đường sắt cao tốc với tuyến Tōkaidō Shinkansen vào năm 1964. Qua nhiều thập kỷ, hệ thống Shinkansen của Nhật vẫn nổi tiếng với độ chính xác, an toàn và tiện nghi, vận chuyển hơn một triệu hành khách mỗi ngày với tốc độ tối đa 320 km/h.
Bên cạnh đó, Nhật Bản đang phát triển dòng tàu đệm từ L0 Series Maglev với tốc độ 603 km/h, dự kiến đi vào hoạt động từ năm 2027. Khi hoàn thành, L0 Series sẽ rút ngắn thời gian di chuyển từ Tokyo đến Nagoya xuống chỉ còn 40 phút, một bước ngoặt quan trọng giúp Nhật Bản duy trì vị thế trong lĩnh vực này.
Trung Quốc đã đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng đường sắt cao tốc và sở hữu mạng lưới đường ray dài hơn 40.000 km, kết nối hầu hết các thành phố lớn.
Shanghai Maglev là đoàn tàu đệm từ thương mại đầu tiên trên thế giới, đạt tốc độ vận hành tối đa 460 km/h và kỷ lục 501 km/h. Đây là tàu đệm từ thương mại đầu tiên trên thế giới, sử dụng công nghệ nam châm điện để nổi trên đường ray thay vì bánh xe, giúp loại bỏ ma sát và cho phép tàu đạt tốc độ cao hơn. Hệ thống này chỉ mất 7,5 phút để hoàn thành quãng đường 30 km từ sân bay Phố Đông Thượng Hải đến trung tâm thành phố.
Ngoài ra, Trung Quốc còn phát triển hai dòng tàu nhanh khác là CRH380A và CR Fuxing, lần lượt đạt tốc độ 486 km/h và 420 km/h.
“Với mạng lưới đường sắt cao tốc rộng lớn, chúng tôi đã kết nối 93% các thành phố có dân số trên 500.000 người”, ông Li Xiaopeng, Bộ trưởng Giao thông vận tải Trung Quốc, chia sẻ.
Không chỉ dừng lại ở đây, Trung Quốc đang thử nghiệm loại tàu đệm từ T-Flight có khả năng đạt tốc độ tối đa 1.000 km/h, dự kiến hoạt động vào năm 2035. Nếu thành công, T-Flight sẽ là bước tiến mang tính cách mạng, đưa Trung Quốc tiếp tục dẫn đầu trong lĩnh vực này.
Pháp là quốc gia đầu tiên tại châu Âu vận hành đường sắt cao tốc với hệ thống TGV (Train à Grande Vitesse). Năm 2007, TGV lập kỷ lục thế giới với tốc độ 574,8 km/h tại vùng Champagne.
Mặc dù hiện tại các đoàn tàu TGV vận hành ở tốc độ tối đa 320 km/h, kỷ lục này đã khẳng định vai trò tiên phong của Pháp trong ngành đường sắt.
Đức cũng là một trong những quốc gia sở hữu hệ thống đường sắt cao tốc ấn tượng với đoàn tàu ICE3 có tốc độ vận hành tối đa 350 km/h và tốc độ cao nhất 368 km/h. Mạng lưới đường sắt của Đức kết nối hầu hết các thành phố lớn như Berlin, Hamburg, Frankfurt, tạo nên hệ thống giao thông đồng bộ và hiện đại tại châu Âu.
Ngoài các nước kể trên, các quốc gia khác cũng sở hữu những đoàn tàu nhanh với tốc độ đáng nể như Tây Ban Nha với Renfe AVE 103 đạt 310 km/h, Hàn Quốc sở hữu KTX-Sancheon với tốc độ 305 km/h và Italy với Frecciarossa 1000 đạt 300 km/h.
Tại Đông Nam Á, Indonesia vừa khai trương tuyến đường sắt cao tốc Jakarta - Bandung, dài 142 km và có tốc độ lên tới 300 km/h. Đây là tuyến đường sắt cao tốc đầu tiên ở Đông Nam Á và là biểu tượng cho sự phát triển vượt bậc của khu vực. Dự án này được xây dựng với sự hỗ trợ tài chính và kỹ thuật từ Trung Quốc.
Trung Quốc sở hữu ba đoàn tàu nhanh nhất thế giới: Shanghai Maglev, CRH380A (China Railway Harmony), và CR Fuxing (China Railway Fuxing). Bảng xếp hạng 10 đoàn tàu nhanh nhất thế giới như dưới đây.
Nhiều quốc gia khác như Mỹ, Mexico, Iran, Iraq, Ấn Độ cùng các nước Đông Nam Á đang nỗ lực phát triển hệ thống đường sắt cao tốc của riêng mình.
Dù đã có những nỗ lực để phát triển hệ thống đường sắt cao tốc, Mỹ vẫn đang ở giai đoạn đầu trong việc triển khai các dự án lớn. Hiện, tuyến đường sắt cao tốc Acela, vận hành dọc hành lang Đông Bắc từ Washington D.C. đến Boston, đạt tốc độ 241 km/h. Tuyến Acela đang trong quá trình nâng cấp để đạt tốc độ 250 km/h và sẽ ra mắt thế hệ tàu Acela mới trong tương lai gần.
Ngoài ra, dự án California High-Speed Rail, nối Los Angeles và San Francisco, đang được triển khai nhưng vẫn gặp nhiều khó khăn về tài chính và chậm trễ trong tiến độ.
Mỹ hy vọng hệ thống đường sắt cao tốc sẽ giúp giải quyết các vấn đề về giao thông và bảo vệ môi trường, nhưng để đạt được mức phát triển tương tự châu Âu và châu Á vẫn còn là một chặng đường dài.
Mexico đã lên kế hoạch xây dựng tuyến đường sắt cao tốc đầu tiên từ thủ đô Mexico City đến bang Queretaro, với tốc độ thiết kế 300 km/h. Tuyến đường dài 210 km này nhằm giảm tải cho đường bộ vốn thường xuyên quá tải và kết nối tốt hơn giữa các khu vực kinh tế. Dự án này nhận được sự quan tâm từ nhiều nhà đầu tư quốc tế, đặc biệt là Trung Quốc, trong việc cung cấp tài chính và công nghệ.
Ấn Độ đang hợp tác với Nhật Bản để xây dựng tuyến đường sắt cao tốc đầu tiên của mình, nối Mumbai và Ahmedabad. Với tốc độ dự kiến 220 km/h, dự án này đánh dấu bước tiến quan trọng của Ấn Độ trong việc cải thiện hạ tầng giao thông. Chính phủ Nhật Bản đã hỗ trợ tài chính và kỹ thuật để đảm bảo dự án diễn ra suôn sẻ, dự kiến hoàn thành vào năm 2026.
Thái Lan đang triển khai tuyến đường sắt cao tốc nối Bangkok với các thành phố và sân bay lân cận, với tốc độ tối đa 250 km/h. Việt Nam cũng đang tiến đến kế hoạch xây dựng đường sắt cao tốc với tốc độ tối đa 350 km/h.
Các quốc gia châu Âu vẫn tiếp tục đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng đường sắt cao tốc. Dự án Đường sắt Baltic tại Lithuania, Latvia và Estonia nhằm kết nối ba quốc gia này với mạng lưới châu Âu thông qua khổ đường tiêu chuẩn, thay vì khổ rộng của Nga.
Serbia đã khai trương tuyến đường sắt cao tốc nối Belgrade và Budapest (Hungary) vào năm 2022, nhờ vào nguồn vốn từ Trung Quốc. Bồ Đào Nha và Cộng hòa Czech đang nâng cấp các tuyến đường hiện tại để gia nhập vào mạng lưới đường sắt cao tốc châu Âu.
4 quốc gia này hiện vẫn trong giai đoạn quy hoạch dài hạn cho các dự án đường sắt cao tốc. Tại Canada, một số tuyến nối Toronto, Montreal và Ottawa đang được nghiên cứu. Australia và Nga cũng đã thảo luận các kế hoạch xây dựng tuyến nối giữa các thành phố lớn như Sydney và Melbourne, hay Moscow và Kazan.
Brazil đang xem xét khả năng xây dựng tuyến nối Rio de Janeiro và São Paulo, hai trung tâm kinh tế lớn của đất nước.
Iraq đang triển khai dự án đường sắt cao tốc dài 1.200 km, với tốc độ dự kiến 300 km/h nhằm tăng cường kết nối giữa các thành phố lớn và tái thiết cơ sở hạ tầng sau chiến tranh. Iran cũng không đứng ngoài cuộc khi xây dựng tuyến nối thủ đô Tehran với Esfahan, dự kiến đạt tốc độ 250 km/h. Cả hai quốc gia này đều nhận được sự hỗ trợ tài chính từ Trung Quốc thông qua Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI).
Đường sắt cao tốc đã, đang và sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong hệ thống giao thông toàn cầu, cung cấp một giải pháp di chuyển hiện đại và thân thiện với môi trường. Tuy chưa thể thay thế máy bay, đường sắt cao tốc sẽ ngày càng khẳng định vị thế là lựa chọn hàng đầu cho những chuyến đi ngắn và trung bình.
