Ám ảnh làn sóng đe dọa đánh bom của hàng không Ấn Độ
Các hãng hàng không và sân bay ở Ấn Độ đã nhận được 999 lời đe dọa đánh bom giả từ đầu năm đến ngày 14/11. Con số này tăng gấp gần 10 lần so với cả năm 2023.
Hàng không Ấn Độ liên tục nhận được hàng trăm tin nhắn đe dọa đánh bom các chuyến bay cả nội địa và quốc tế, khiến hành khách hoang mang và làm đau đầu giới chức an ninh hàng không.
"Đại dịch" đe dọa đánh bom
Bộ trưởng Bộ Hàng không Dân dụng Quốc gia Ấn Độ Murlidhar Mohol cho biết hơn 500 lời đe dọa đánh bom được thực hiện chỉ trong 2 tuần cuối tháng 10, cao hơn phần còn lại của năm. 12 người đã bị bắt liên quan đến 256 khiếu nại của cảnh sát về các mối đe dọa đánh bom giả cho đến ngày 14/11.
"Các mối đe dọa gần đây là trò lừa bịp và không có mối nguy thực sự nào được phát hiện tại bất kỳ sân bay hay máy bay nào ở Ấn Độ", ông Murlidhar Mohol khẳng định.
Hầu hết thông điệp đe dọa đều được đăng trên mạng xã hội. Tình trạng này nghiêm trọng đến mức Ấn Độ gọi đây là "đại dịch giả mạo cảnh báo bom". Vấn nạn không chỉ nhắm tới các chuyến trong nước mà còn lan sang cả chuyến bay quốc tế, gây hỗn loạn trên tuyến đường bay dài.
Chỉ trong ngày 28/10, có hơn 60 chuyến bay đã bị đe dọa đánh bom. Hai hãng hàng không Air India và IndiGo đều nhận được 21 tin đe dọa đối với 21 chuyến bay, trong khi hãng Vistara nhận được 20 tin. Các chuyến bay này phải hạ cánh khẩn cấp hoặc chuyển hướng nhằm đảm bảo an toàn.
Ông Sanjay Lazar, chuyên gia hàng không, cựu thành viên phi hành đoàn Air India, cho biết kể từ khi trò cảnh báo giả rộ lên khoảng giữa tháng 10, Air India nhận 150-160 lời đe dọa.
Vụ cảnh báo bom giả nghiêm trọng nhất xảy ra với hãng Air India vào cuối tháng 10. Một chuyến bay của hãng này trên đường đến Chicago (Mỹ) phải hạ cánh khẩn xuống thành phố cực bắc của Canada ở Bắc Cực. Chuyến bay khác đến Singapore cũng phải hạ cánh khẩn, được máy bay chiến đấu Singapore hộ tống và huy động một đội xử lý bom chờ sẵn ở sân bay.
Rốt ráo tìm thủ phạm
Cảnh báo bom giả không phải là hiện tượng mới ở Ấn Độ. Khoảng tháng 4 và tháng 6 năm nay, một số sân bay của nước này cũng nhận những lời đe dọa tương tự. Tuy nhiên, tần suất và mức độ xảy ra trong 2 tuần cuối tháng 10 là chưa từng có, buộc các nhà điều tra rốt ráo tìm thủ phạm.
Ngày 18/10, cảnh sát Mumbai bắt giữ thiếu niên 17 tuổi từ TP Rajnandgaon (bang Chhattisgarh, Ấn Độ) với cáo buộc đăng tải các lời đe dọa đánh bom trên mạng xã hội X với 2 chuyến bay của IndiGo, có điểm đến Muscat (Oman) và Jeddah (Saudi Arabia), cùng chuyến bay của Air India đến New York (Mỹ). Một trẻ vị thành niên khác cũng bị thẩm vấn. Theo phát ngôn viên cảnh sát Mumbai, nhiều khả năng người này cũng có liên quan.
Lực lượng thực thi pháp luật khẳng định sẽ truy tìm tất cả thủ phạm và trừng trị thích đáng. Chính quyền địa phương cũng tăng cường biện pháp an ninh, xoa dịu các hãng bay và trấn an hành khách. Song hiện chưa có thêm động thái bắt giữ nào khác. Hàng loạt lời đe dọa vẫn tiếp tục, thường được gửi qua email và bài đăng mạng xã hội.
Dù những lời đe dọa chỉ là trò lừa bịp, chúng tôi không thể coi thường tình hình. Đảm bảo an toàn, an ninh và thuận tiện đi lại luôn là ưu tiên hàng đầu của chúng tôi.
Bộ trưởng Bộ Hàng không Dân dụng Quốc Gia Ấn Độ Kinjarapu Ram Mohan Naidu
Chuyên gia hàng không Sanjay Lazar cho biết mỗi lời đe dọa đánh bom gây gián đoạn, khiến cả hãng hàng không, hành khách thiệt hại thời gian và tiền bạc. Điều này một phần xuất phát từ các quy trình hàng không nghiêm ngặt.
Theo ông Lazar, việc xử lý kéo dài còn do tình trạng quan liêu, cần nhiều ủy ban khác nhau phối hợp. Ông Kinjarapu Ram Mohan Naidu cũng cho biết dù là mối đe dọa như thế nào, qua điện thoại hay qua mạng xã hội hoặc các phương thức khác, giới chức đều thực hiện quy trình đề phòng nghiêm ngặt.
Đối với các hãng hàng không, mỗi lần nhận lời đe dọa không chỉ phải xáo trộn kế hoạch bay, quay đầu hoặc hạ cánh khẩn mà còn phải cách ly máy bay hàng giờ để kiểm tra tất cả, sàng lọc từng kiện hành lý.
Dù các hãng hàng không chưa tiết lộ mức độ thiệt hại, ông Lazar ước tính mỗi hãng bị ảnh hưởng mất hàng trăm nghìn USD và tổn thất với toàn ngành có thể lên tới hàng triệu USD. Phí tổn bao gồm chi phí hạ cánh, nhiên liệu, phí xử lý bom, bồi thường hành khách về chỗ ở, sắp xếp chuyến bay thay thế và hoàn tiền.
Thắt chặt an ninh hàng không
Trước hàng loạt đe doạ đánh bom qua email, ngày 19/10, Cục An ninh hàng không dân dụng Ấn Độ (BCAS) họp khẩn cấp với các giám đốc điều hành và đại diện các hãng hàng không ở Delhi để bàn giải pháp đối phó.
BCAS đưa ra các quy trình kiểm tra nghiêm ngặt hơn đối với cả hành khách và hành lý. Việc ra vào sân bay thắt chặt, ứng dụng thẻ nhận dạng và hệ thống sinh trắc học giúp ngăn chặn xâm nhập các khu vực an ninh.
Bên cạnh đó, chương trình cảnh sát trên không mang tên Sky Marshal đã được triển khai. Nhân viên an ninh mặc thường phục được bố trí trên các chuyến bay để ứng phó với các mối đe dọa không tặc. Họ được đào tạo và trang bị để vô hiệu hóa không tặc, đảm bảo rủi ro tối thiểu với hành khách.
Ngoài kiểm tra an ninh thông thường, hành khách được xem xét kỹ lưỡng hơn dựa trên hành vi, lịch sử đi lại và các yếu tố rủi ro. Hệ thống máy quét và dò kim loại cũng được sử dụng làm công cụ tiêu chuẩn của khâu kiểm tra an ninh hàng không. Tàu bay thương mại cũng được gia cố khu vực cửa buồng lái để ngăn chặn tiếp cận trái phép.
Cùng với việc áp dụng công nghệ nhận dạng khuôn mặt và quét vân tay tại các sân bay, tiến bộ khoa học công nghệ đang đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện và ngăn chặn các mối đe dọa an ninh.
Trong đó, các hệ thống hình ảnh tiên tiến, thuật toán do AI điều khiển và giám sát từ xa đã được cải thiện đáng kể đối với an ninh hàng không. Các hệ thống AI phân tích lượng lớn dữ liệu hành khách, bao gồm lịch sử di chuyển và phương thức thanh toán, "lọc ra" những đối tượng có nguy cơ cao để xem xét kỹ hơn.
Máy quét toàn thân sử dụng tia X có thể phát hiện các vật dụng ẩn dưới quần áo mà máy dò kim loại thông thường có thể không phát hiện, tăng thêm một lớp bảo mật quan trọng. Một số hãng còn áp dụng hệ thống phát hiện không tặc từ xa.
Hệ thống liên lạc không - địa (ACARS) cho phép những người điều khiển ở mặt đất theo dõi hành trình và hoạt động của máy bay. Trong trường hợp có không tặc, những người điều khiển ở mặt đất có thể theo dõi hoạt động của máy bay và có những can thiệp nhất định từ xa.
Đề xuất cấm bay với người cảnh báo đánh bom giả
Bộ trưởng Bộ Hàng không Dân dụng Ấn Độ cho biết bộ này đang sửa đổi bổ sung luật pháp để ngăn chặn nạn cảnh báo bom giả tái diễn. Trong đó, đề xuất thủ phạm giả mạo cảnh báo bom sẽ bị đưa vào danh sách cấm bay, cho phép cảnh sát bắt giữ nghi phạm mà không cần lệnh.
Song, bên cạnh các biện pháp trên, bộ này cho rằng giới chức nên sử dụng sức mạnh công nghệ để theo dõi người dùng trực tuyến, hợp tác với cơ quan quốc tế và nền tảng truyền thông xã hội.