ISS bị rò rỉ, NASA chuẩn bị sơ tán phi hành gia khi cần

Tình hình đã lên đến đỉnh điểm khi các phi hành gia cố gắng vá các khu vực có vấn đề và các quan chức từ cơ quan vũ trụ của Nga, Roscosmos và NASA bất đồng về mức độ nghiêm trọng của vấn đề.

ISS - Phòng thí nghiệm không gian có kích thước bằng sân bóng đá, phải duy trì áp suất và chứa đầy khí thở để các phi hành gia có thể sinh sống.

Nga-Mỹ bất đồng quan điểm

Điều này đã được thực hiện kể từ năm 2000 tại các module riêng biệt của Nga và Mỹ. Rò rỉ lần đầu tiên được phát hiện vào năm 2019 trong một đường hầm kết nối một module của Nga, có tên là Zvezda, với một cổng kết nối tàu vũ trụ chở hàng hóa và vật tư.

Nhưng tốc độ module bị rò rỉ không khí đã đạt mức cao mới trong năm nay. Các giám sát viên của Mỹ đây là vấn đề cấp bách nhất mà trạm vũ trụ đang già cỗi này phải đối mặt.

Theo một báo cáo gần đây từ Văn phòng Tổng thanh tra của NASA, sự việc này có thể đe dọa đến sự an toàn của phi hành đoàn.

Cơ quan vũ trụ Mỹ đã bày tỏ lo ngại về tính toàn vẹn về mặt cấu trúc của module bị rò rỉ và khả năng xảy ra sự cố thảm khốc, cựu phi hành gia NASA Bob Cabana, chủ tịch Ủy ban cố vấn ISS của cơ quan này, cho biết trong một cuộc họp về vấn đề này vào tuần trước.

Nhưng trong khi Roscosmos đã chỉ đạo các phi hành gia của mình tìm kiếm và giải quyết các khu vực có vấn đề, nhóm nghiên cứu của Nga không cho rằng sự việc nghiêm trọng đến mức có thể xảy ra thảm họa.

“Người Nga tin rằng các hoạt động tiếp tục là an toàn, nhưng họ không thể chứng minh điều đó”, Cabana nói và cho biết thêm rằng những bất đồng vẫn tiếp diễn.

Hiện tại, Mỹ đang thúc đẩy các chuyên gia độc lập từ cả hai bên đánh giá vấn đề và giúp hai cơ quan vũ trụ đạt được sự đồng thuận về nguyên nhân gốc rễ và mức độ nghiêm trọng của các vụ rò rỉ.

Trong khi đó, các phi hành gia và nhà du hành vũ trụ trên trạm vũ trụ đã được yêu cầu áp dụng các biện pháp phòng ngừa, chẳng hạn như luôn bịt kín đoạn rò rỉ, ngoại trừ khi phải mở đoạn đó để dỡ hàng từ tàu vũ trụ đến cảng neo đậu gần đó.

Khi phòng thí nghiệm trên quỹ đạo già đi, cả hai cơ quan phải đối mặt với việc đưa ra quyết định quan trọng về cách thức và thời điểm ngừng hoạt động và xử lý trạm một cách an toàn. Vấn đề rò rỉ đang diễn ra đặt ra những câu hỏi nghiêm trọng về tính an toàn của trạm và khả năng của NASA và Roscosmos trong việc đạt được sự đồng thuận, CNN bình luận.

Xác định rò rỉ trên Trạm vũ trụ quốc tế

NASA và Roscosmos đã biết trong nhiều năm rằng module của Nga đang dần bị rò rỉ.

Vấn đề trở nên trầm trọng hơn do thực tế là các vết nứt nghi ngờ là "rất nhỏ, không thể nhìn thấy bằng mắt thường và có các giá đỡ và đường ống gần chúng, khiến việc đưa các công cụ chẩn đoán vào các khu vực này trở nên khó khăn", CNN dẫn tuyên bố của NASA cho biết.

Các nỗ lực nhằm giảm thiểu rò rỉ đã ngăn chặn được vấn đề cho đến nay. Tuy nhiên, tỷ lệ rò rỉ vẫn "dao động từ 0,9-1,133 kg không khí mỗi ngày", theo NASA.

Theo Cabana, các nhóm kỹ thuật tại Mỹ và Nga không cùng quan điểm về nguyên nhân chính xác có thể gây ra vấn đề.

Các chuyên gia Nga tin rằng rung động có thể do các hệ thống cơ học trên trạm vũ trụ đang gây áp lực lên các vách ngăn, gây ra hiện tượng “mỏi kim loại" làm nứt và làm mòn kim loại trong thời gian dài.

NASA tin rằng nguyên nhân phức tạp hơn, liên quan đến một số yếu tố như ứng suất cơ học, tiếp xúc với môi trường và "ứng suất dư" hoặc các vấn đề tiềm ẩn phát sinh từ quá trình sản xuất vật liệu được sử dụng trong module, theo Cabana.

Một báo cáo được công bố vào tháng 9 từ Văn phòng Tổng thanh tra của NASA cũng lưu ý rằng, trong khi NASA và Roscosmos đồng ý rằng phân khúc có vấn đề có thể cần phải đóng cửa vĩnh viễn nếu tỷ lệ rò rỉ đạt đến mức "không thể duy trì". Tuy nhiên, hai bên vẫn chưa đạt được thỏa thuận về cách chính xác để định nghĩa "không thể duy trì".

Trong khi NASA và Roscosmos đang nỗ lực giải quyết tình trạng rò rỉ, cơ quan vũ trụ Mỹ đã thực hiện một số bước riêng để đảm bảo an toàn cho phi hành gia.

Ngoài việc yêu cầu các phi hành gia đóng cửa lối vào khu vực của Nga khi đường hầm chuyển tiếp Zvezda mở cửa, phía Mỹ đã chuẩn bị cho công cuộc sơ tán phi hành gia của mình bằng cách lắp thêm một "ghế pallet" trên tàu vũ trụ SpaceX Crew Dragon. Phi hành gia nước này có thể tự buộc mình vào để về nhà trong trường hợp khẩn cấp.

Các vấn đề đang nổi lên của trạm vũ trụ

NASA đã có các biện pháp dự phòng để đảm bảo an toàn cho phi hành đoàn, nhưng cơ quan vũ trụ này cũng đang phải vật lộn với thực tế là module của Nga bị rò rỉ có thể gây ra mối đe dọa đến sự an toàn và tuổi thọ của trạm vũ trụ.

Trong báo cáo của mình, Văn phòng Tổng thanh tra NASA lưu ý, dù ISS có thể hoạt động nếu cửa nối với module của Nga đóng vĩnh viễn. Nhưng điều này có thể ảnh hưởng đến việc giao hàng vì sẽ có ít hơn một cổng kết nối.

“Việc đóng cửa sập vĩnh viễn cũng sẽ cần thêm nhiên liệu đẩy để duy trì độ cao và trạng thái (hoặc hướng) của Trạm”, báo cáo nêu.

Trạm vũ trụ thường xuyên yêu cầu tàu vũ trụ gắn vào tăng lực đẩy nhằm duy trì quỹ đạo của nó, ngăn không cho lực hấp dẫn của Trái đất kéo nó trở lại. Thông thường, những lần tăng cường đó được thực hiện bởi tàu vũ trụ Nga. Nhưng NASA đã thử nghiệm việc sử dụng tàu vũ trụ của Mỹ cho nhiệm vụ đó.

Vấn đề rò rỉ đang bùng phát vào thời điểm quan trọng đối với phòng thí nghiệm trên quỹ đạo, nơi NASA hy vọng sẽ tiếp tục hoạt động với năm cơ quan đối tác của mình ít nhất là cho đến năm 2030. Ngoài Roscosmos các đối tác này bao gồm Cơ quan Vũ trụ Canada, Cơ quan Vũ trụ Châu Âu và Cơ quan Thám hiểm Hàng không Vũ trụ Nhật Bản.

NASA có ý định chuyển giao nhiệm vụ chế tạo và vận hành phòng thí nghiệm vũ trụ mới cho công ty tư nhân. Các công ty đó bao gồm Blue Origin do Jeff Bezos tài trợ và đối tác Vast của SpaceX.

Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu trạm vũ trụ tư nhân có sẵn sàng trước khi ISS buộc phải ngừng hoạt động hay không.

"Trạm không còn trẻ nữa", Barratt cho biết. "Chúng tôi dự kiến ​​sẽ thấy nhiều sự hao mòn hơn ở nhiều nơi khác".

Thắng Nguyễn