Hàng không Việt Nam lên kế hoạch giảm carbon với chuyến bay quốc tế

Cục Hàng không Việt Nam thông tin về việc tham gia Kế hoạch giảm và bù đắp carbon đối với các chuyến bay quốc tế (CORSIA) của hàng không Việt Nam và một số chính sách liên quan tới phát triển hàng không bền vững của Liên minh châu Âu (EU).

Để triển khai thỏa thuận Paris, Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế (ICAO) đã ban hành Kế hoạch giảm và bù đắp carbon trong các chuyến bay quốc tế nhằm góp phần đạt phát thải ròng bằng không vào năm 2050 của lĩnh vực hàng không dân dụng.

Việc thực hiện bù đắp carbon theo CORSIA được tính từ năm 2021 đến 2035, chia thành 2 giai đoạn gồm giai đoạn tự nguyện tham gia (2021-2026, trong đó 2021-2023 là giai đoạn thí điểm, 2024-2026 là giai đoạn 1) và giai đoạn bắt buộc tham gia năm 2027-2035.

Gánh nặng tài chính khi tham gia CORSIA

Những năm qua, Bộ Giao thông Vận tải (Bộ GTVT) và Cục Hàng không tích cực triển khai thực hiện các nhiệm vụ, yêu cầu theo CORSIA như xây dựng và ban hành Thông tư số 22/2020 quy định quản lý nhiên liệu tiêu thụ và phát thải khí CO2 từ tàu bay trong hoạt động hàng không dân dụng, đồng thời thực hiện giám sát - báo cáo - thẩm tra (MRV) phát thải CO2 với các chuyến bay quốc tế, báo cáo ICAO dữ liệu phát thải năm 2019-2023.

Các hãng hàng không Việt Nam là đối tượng chịu tác động trực tiếp từ việc thực hiện CORSIA bao gồm cả ở giai đoạn tự nguyện và bắt buộc. Việc tham gia CORSIA từ giai đoạn tự nguyện sẽ khiến các hãng hàng không Việt Nam đứng trước nhiều thách thức, khó khăn.

Theo tính toán sơ bộ, với chi phí mua tín chỉ carbon để bù đắp cho lượng khí thải phát ra khi tham gia giai đoạn tự nguyện từ 1/1 năm nay tới hết năm 2026, thấp nhất sẽ là hơn 13 triệu USD (với giá mỗi tín chỉ là 6 USD), cao nhất là hơn 92 triệu USD (với giá 40 USD/tín chỉ).

Nếu tham gia giai đoạn tự nguyện từ 1/1/2025, trong năm 2025 hãng hàng không quốc gia Vietnam Airlines phải bỏ ra mức phí thấp nhất là 4,6 triệu USD và cao nhất là 31 triệu USD cho việc mua tín chỉ carbon (tương ứng với mức giá 6-40 USD cho 1 tín chỉ). Trong năm 2026, các con số tương ứng sẽ là 5,6 triệu USD và 37,5 triệu USD...

Các con số trên cho thấy những khó khăn, thách thức rất lớn về tài chính với các hãng hàng không Việt Nam nếu như tham gia giai đoạn tự nguyện của CORSIA sớm hơn dù chỉ 1 năm.

Việt Nam tự nguyện tham gia từ năm 2026

Theo Cục Hàng không, việc tham gia CORSIA khá tốn kém với hãng hàng không nên ICAO đã chia ra các giai đoạn tự nguyện và bắt buộc để các hãng dần thích ứng với việc tham gia. Trong số đó, gánh nặng về tài chính với các hãng hàng không là vấn đề lớn.

Ngoài ra, việc tham gia CORSIA tương đương với việc Việt Nam tham gia một hiệp định quốc tế. Do đó, đây không chỉ là trách nhiệm của các hãng hàng không Việt Nam mà cần sự chung sức, đồng lòng, hỗ trợ của đơn vị có liên quan trong và ngoài ngành hàng không dân dụng, để bảo đảm Việt Nam sẽ tham gia đúng với cam kết và trách nhiệm của một quốc gia có uy tín với bạn bè quốc tế, góp phần bảo đảm toàn vẹn chủ quyền, an ninh, an toàn hàng không và lợi ích chính đáng của các hãng hàng không Việt Nam.

Việc tham gia CORSIA trong giai đoạn tự nguyện cũng cần đặt trong bối cảnh thực tiễn để có sự linh hoạt điều chỉnh phù hợp với chính sách đối ngoại chung của Đảng và Nhà nước.

Hiện hàng không Việt Nam đã thống nhất và dự kiến tham gia Corsia giai đoạn tự nguyện từ ngày 1/1/2026.

Chủ động nghiên cứu, nắm tình hình về chính sách liên quan tới phát triển bền vững trên thế giới nói chung và của EU nói riêng, Cục Hàng không đã nhiều lần trao đổi, họp bàn với các cơ quan, đơn vị liên quan về những khó khăn của các hãng hàng không Việt Nam khi tham gia giai đoạn tự nguyện của CORSIA từ 1/1/2026, cũng như việc EU ban hành các chính sách mới về phát triển bền vững để thống nhất đề xuất, kiến nghị các giải pháp cụ thể với Nhà nước và các bộ, ngành liên quan.

Theo quan điểm của EU, Refuel EU là chính sách được ban hành nhằm thúc đẩy việc sử dụng nhiên liệu hàng không bền vững (SAF), ngày càng tăng như một công cụ mạnh mẽ nhất để giảm lượng khí thải CO2 của hàng không. Biện pháp này là một phần của gói Fit for 55 của EU nhằm đạt được mục tiêu giảm phát thải 55% vào năm 2030.

Cục Hàng không cũng có văn bản đề nghị các đơn vị, doanh nghiệp quan tâm đóng góp ý kiến cho Hội nghị ASEAN - EU về nội dung này, đồng thời họp với các hãng hàng không Việt Nam và những cơ quan, đơn vị trong ngành để thống nhất phương án đề xuất, kiến nghị, trên cơ sở đó báo cáo Bộ GTVT để Bộ GTVT báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Ngày 5/10, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà chỉ đạo các Bộ GTVT, Công thương báo cáo Thủ tướng về chính sách phát triển SAF trong tháng 11 năm nay.

Trước đó, Thủ tướng đã ban hành quyết định số 876/QĐ-TTg ngày 22/7/2022, phê duyệt chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí metan và khí carbon của ngành giao thông vận tải.

Với ngành hàng không dân dụng, giai đoạn 2022-2030, thực hiện đồng thời toàn bộ các biện pháp tiềm năng của ngành hàng không để giảm phát thải CO2.

Từ năm 2027, nghiên cứu sử dụng nhiên liệu thay thế để bổ sung một phần trong nhiên liệu hàng không. Đến năm 2030, hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu về sử dụng năng lượng và tiêu thụ nhiên liệu của các doanh nghiệp hàng không.

Giai đoạn 2031-2050, từ năm 2035 sử dụng tối thiểu 10% SAF cho một số chuyến bay ngắn, 100% phương tiện chở khách và phương tiện khác trong sân bay đầu tư mới sử dụng điện, năng lượng xanh.

Từ năm 2040, tất cả các phương tiện hoạt động trong khu bay sử dụng điện, năng lượng xanh (trừ các phương tiện đặc thù chưa sử dụng năng lượng điện). Từ năm 2050, chuyển đổi sử dụng 100% năng lượng xanh, SAF cho tàu bay, để giảm tối đa lượng phát thải khí nhà kính. Tùy thuộc điều kiện công nghệ, lượng phát thải còn lại được thực hiện bằng cách bù đắp carbon để đạt phát thải ròng bằng không.

Nguyệt Quỳnh