tạp chí bầu trời

Nguy cơ đứt gãy chuỗi sản xuất - xuất khẩu thủy sản đang hiện hữu

Theo Hiệp hội chế biến Thủy sản (Vasep, phương án sản xuất “3 tại chỗ” chỉ là giải  pháp cầm cự, tạm thời. Nếu tiếp tục kéo dài giãn cách xã hội và chưa có các giải pháp khôi phục khẩn cấp “đưa hoạt động sản xuất trở lại bình thường mới”, thì nguy cơ đứt gãy chuỗi sản xuất từ nuôi trồng - khai thác - chế biến - kinh doanh - xuất nhập khẩu, khó tránh khỏi…

Theo khảo sát của Vasep cho biết, hiện nay đã có tới trên 50% nhà máy chế biến cá tra tại vùng ĐBSCL và nhà máy chế biến thủy sản ở miền Đông và TP.HCM đóng cửa. Các doanh nghiệp (DN) chế biến tôm tại tỉnh Cà Mau, Sóc Trăng và Bạc Liêu (ba địa phương dẫn đầu về sản lượng và sản xuất tôm của cả nước), cho biết, diễn biến dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp và các tỉnh đều thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16/TTg nên ngoài việc lưu thông hàng hóa, mua bán con giống, thu hoạch tôm gặp khó khăn mà các nhà máy cũng đã phải giảm công suất chế biến 60-70%, do thiếu hụt công nhân, chi phí tăng cao. Từ những khó khăn trên, xuất khẩu thủy sản tháng 8 giảms âu so với cùng kỳ, Theo đó, giá trị xuất khẩu thủy sản trong tháng 8, chỉ đạt khoảng 520 triệu USD, giảm 36% và giảm ở hầu hết các sản phẩm chủ lực.

Chế biến tôm XK ở các Nhà máy vùng ĐBSCL.

Nhiều DN chế biến xuất khẩu tôm cho rằng, hiện nay, ngành tôm Việt Nam đang bỏ lỡ cơ hội thị trường thuận lợi, nhưng nếu các địa phương mau chóng có giải pháp kiểm soát dịch bệnh vào cuối tháng 8 và đầu tháng 9 để phục hồi sản xuất thì vẫn còn cơ hội, nhờ giá tôm tăng trở lại, nhưng muộn hơn thì coi như cơ hội năm nay trôi qua. Từ tháng 9 trở đi là thời điểm các nhà máy chế biến xuất khẩy tôm bước vào cao điểm thu mua nguyên liệu, chế biến và XK nhưng với tình hình hiện tại thì chắc chắn nguồn cung tôm sẽ bị đảo lộn, thiếu hụt nguồn nguyên liệu và tôm thành phẩm xuất khẩu cho khách hàng  tới cuối năm, thậm chí kéo dài sang năm 2022.

Còn với các DN chế biến cá tra tại ĐBSCL, từ cuối tháng 7/2021, do dịch bệnh Covid-19 lây lan từ TP.Hồ Chí Minh xuống các tỉnh miền Tây, các DN ngành này hứng chịu đầu tiên, có hơn 60% DN tại một số địa phương vùng trọng điểm như Cần Thơ, Đồng Tháp và An Giang, Tiền Giang phải đóng cửa, cá tra nuôi tại ao của công ty vượt cỡ (size) do các nhà máy ngừng hoạt động hoặc giảm tối đa công suất. Một số DN nuôi cá tra thời gian nuôi bị kéo dài, mật độ lớn khiến cá chết hàng chục tấn mỗi ngày. Hiện nay, ước tính, công suất hoạt động của toàn ngành cá tra chỉ còn dùy trì ở mừc từ 10 - 20%.

Tại thành phố Cần Thơ và tỉnh Hậu Giang, từ cuối tháng 7, kéo dài sang tháng 8 -2021 đa số nhà máy chế biến thủy sản đã đóng cửa nếu không đáp ứng được “3 tại chỗ”, thiếu công nhân, việc đi lại gặp nhiều rất nhiều khó khăn. Một số nhà máy thời gian đầu thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16/TTg, cố gắng thực hiện “3 tại chỗ” để duy trì công ăn việc làm cho người lao động, trả hợp đồng các đơn hàng đã ký, nhưng cũng buộc phải ngưng hoạt động sau 1 tháng do phát sinh chi phí quá lớn như: tiền thuê khách sạn, KTX, nhà ở, lương, tiền ăn, chăm sóc y tế, thuê cán bộ y tế xét nghiệm...

Cá tra nguyên liệu hiện trong tình trạng quá lứa, đang tồn đọng tại ao nuôi.

Công ty CP Xuất nhập khẩu Thủy sản Cần Thơ (Caseamex), tọa lạc trong KCN- Trà Nóc 2 – Cần Thơ, năm 2020 dù có nhiều biến động về thị trường, đặc biệt là thị trường Mỹ, nhưng vẫn ổn định việc làm cho1.200 lao động, lương bình quân 8,8 triệu/người, thực hiện tổng kim ngạch xuất khẩu 30 triệu USD. Nay, để duy trì sản xuất theo phương án “03 tại chỗ” chỉ cố gắng duy trì việc làm cho gần 40 lao động, chủ yếu ở các khâu quản lý kho và XNK, việc sản xuất và chế biến phải ngưng nghỉ, ông Nguyễn Chí Thảo – Phó Tổng Giám đốc Caseamex, cho hay.

Một số DN khác tại ĐBSCL ngưng hoạt động thì chuyển hàng từ kho trữ để trả dần đơn hàng cho khách. Cho tới nay, hầu hết các DN chế biến đều đã cạn cả nguyên liệu sản xuất và hàng thành phẩm phục vụ xuất khẩu trong kho đã cạn đã dừng hoàn toàn. Khó khăn là vậy, hiệkhông ít khách hàng NK cá tra đòi hủy hợp đồng và tìm khách hàng thay thế với lý do chậm tiến độ giao hàng theo hợp đồng đã ký.

Ghi nhận tại thành phố Đà Nẵng, cho thấy, ngay sau khi thành phố thông báo giãn cách thì toàn bộ DN chế biến thủy sản cũng đã đóng cửa. Một số DN dự kiến thực hiện “3 tại chỗ” để sản xuất cầm cự nhưng thiếu công nhân chế biến sâu trầm trọng. Với các DN xuất khẩu tôm của địa phương này xác định mở cửa hoạt động thì chỉ thu mua tôm nguyên liệu để làm hàng tôm PD đơn giản. Tuy nhiên, giá tôm loại này của Việt Nam không thể cạnh tranh được với tôm Ấn Độ và Ecuador trên nhiều thị trường. “1 miếng khi đói bằng 1 gói khi no”, đại diện Thuan Phuoc Corp đề nghị nhà nước xem xét mở quỹ BHXH, BHTN chung tay cùng các DN trong việc chi trả lương, bảo hiểm cho người lao động

Ngoài ra, tại các địa phương ven biển như: Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Bà Rịa - Vũng Tàu, Kiên Giang, DN đã giảm tối đa công suất chế biến, hoạt động cầm chừng. Cả người dân và DN đều gặp rất nhiều khó khăn do một số cảng cá bị phong tỏa do có ca nhiễm Covid-19, tỷ lệ công nhân và người lao động được tiêm vaccine rất thấp, chi phí cho hoạt động “3 tại chỗ” quá cao. Nhiều DN cân nhắc tới phương án sẽ ngưng hoạt động hoàn toàn nếu trước 15/9, tình hình dịch bệnh ở các địa phương chưa được ngăn chặn và các biện pháp giãn cách xã hội còn tiếp tục kéo dài.

Theo ông Trương Đình Hòe, Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), để tránh được nguy cơ đứt gãy chuỗi sản xuất từ nuôi trồng - khai thác - chế biến - kinh doanh - xuất nhập khẩu, cần thiết hiện nay là Chính phủ và các địa phương sớm kết thúc được giãn cách xã hội và “đưa hoạt động sản xuất trở lại bình thường mới”. Đồng thời, thời  sau giản cách theo Chỉ thị 16/TTg cũng cần có những ứng phó chuyên nghiệp, đầy đủ hơn, từ đó có giải pháp hợp lý hơn cho sản xuất, ông Hòe nói./.

 Trường Ca – Trần Tuấn

Bình luận
Gửi bình luận
Bình luận