C919 - niềm tự hào của ngành chế tạo Trung Quốc đã bắt đầu công cuộc chinh phục thế giới.
Được nghiên cứu và phát triển bởi Tập đoàn Máy bay Thương mại Trung Quốc (COMAC), C919 nằm cùng phân khúc, cạnh tranh trực tiếp với A320neo và 737 MAX. Trung Quốc kỳ vọng C919 giúp họ phá thế độc quyền của Boeing và Airbus trên thị trường máy bay thương mại, đồng thời từng bước thoát khỏi sự phụ thuộc vào máy bay phương Tây.
C919 sử dụng động cơ phản lực cánh quạt CFM International LEAP, chở được 156 đến 168 hành khách trong trong cấu hình ghế 3-3. Thân máy bay chủ yếu làm từ hợp kim nhôm. Vật liệu composite carbon - loại vật liệu tiên tiến dùng trên các máy bay hiện đại - chiếm 12% cấu trúc.
Đến nay, COMAC nhận hơn 1.000 đơn đặt mua C919. Hãng giao được 6 chiếc, tất cả đều dành cho China Eastern Airlines. C919 cũng đã có đơn hàng đầu tiên ở nước ngoài.
Hãng đặt mục tiêu chiếm 1/5 thị trường máy bay thân hẹp toàn cầu và 1/3 thị trường Trung Quốc vào năm 2035.
Dưới đây là chặng đường 16 năm Trung Quốc phát triển C919.
Năm 2007, Trung Quốc phê duyệt dự án nghiên cứu chế tạo C919, một dự án mang tính chất trọng điểm quốc gia. Năm 2008, chương trình C919 bắt đầu triển khai. Ngân sách phát triển được công bố là 58 tỷ Nhân dân tệ (9,5 tỷ USD) nhưng sau này, chi phí thực tế ước tính hơn 125 tỷ Nhân dân tệ (20 tỷ USD).
COMAC và Ryanair - hãng hàng không giá rẻ lớn nhất châu Âu - ký thỏa thuận hợp tác phát triển C919.
COMAC thông báo hoàn thành giai đoạn thiết kế sơ bộ, dự kiến hoàn thành thiết kế chi tiết trong năm 2012.
COMAC bắt đầu sản xuất nguyên mẫu C919. Siêu máy tính Thiên Hà-2 trợ giúp quá trình thiết kế khí động học của máy bay. COMAC đề ra mục tiêu từ năm 2020, mỗi năm cho ra lò 150 chiếc C919.
Hãng Bombardier Aerospace của Canada bắt đầu hợp tác toàn diện với COMAC về dịch vụ chuỗi cung ứng, hệ thống điện, thiết kế giao diện con người - máy móc, buồng lái, huấn luyện bay, hỗ trợ bay thử, bán hàng và tiếp thị.
Nguyên mẫu C919 đầu tiên được tung ra thị trường.
C919 bay thử nghiệm chuyến đầu tiên. Chương trình thử nghiệm dự kiến kéo dài 4.200 giờ bay, nhiều hơn so với 3.000 giờ của các máy bay thân hẹp Boeing và Airbus, nhưng ít hơn con số 5.000 giờ của mẫu ARJ21 cũng do COMAC sản xuất.
Đến cuối năm 2019, đã có 6 nguyên mẫu C919 ra đời và bay thử nghiệm.
COMAC niêm yết C919 ở mức giá 653 triệu Nhân dân tệ (101 triệu USD), gần bằng đối thủ Airbus A320neo và Boeing 737 MAX, đồng thời gấp đôi mức giá 50 triệu USD dự đoán ban đầu. Tuy nhiên, C919 có rất nhiều ưu đãi. Sau khi trừ đi các “voucher" giảm giá, máy bay về đúng mức giá dự đoán.
C919 nhận chứng chỉ của Cục Hàng không Dân dụng Trung Quốc.
COMAC bắt đầu bàn giao máy bay cho China Eastern Airlines.
C919 chính thức bay chuyến thương mại đầu tiên. Chuyến bay mang số hiệu MU9191 của China Eastern Airlines khởi hành từ sân bay Hồng Kiều (Thượng Hải) tới sân bay thủ đô Bắc Kinh.
C919 bắt đầu các chuyến bay thường lệ MU9197 và MU9198 kết nối sân bay Hồng Kiều (Thượng Hải) với sân bay Thiên Phủ (Thành Đô) hàng ngày. Trong cùng năm, COMAC cho biết sẽ sản xuất cả biến thể thu ngắn và kéo dài của C919, giống cách Boeing và Airbus từng làm với 737 MAX hay Airbus A320neo.
Phiên bản rút ngắn của C919 có khoảng 130 chỗ, phiên bản kéo dài khoảng 240 chỗ. Phiên bản rút ngắn dùng để phục vụ các sân bay trên độ cao lớn.
GallopAir của Vương quốc Brunei cho biết máy bay C919 sẽ trải qua quá trình kiểm tra của Cục Hàng không Dân dụng Brunei, sau đó dự kiến nhận bàn giao quý III/2024. Thương vụ này đưa GallopAir trở thành nhà khai thác C919 đầu tiên bên ngoài Trung Quốc và đầu tiên ở Đông Nam Á.
C919 trình diễn tại Singapore Airshow - triển lãm hàng không lớn nhất châu Á. Tại triển lãm, COMAC công bố đơn đặt hàng từ Tibetan Airlines cho 40 chiếc C919.
Sau khi rời Singapore, C919 tới Cảng Hàng không Quốc tế Vân Đồn (Việt Nam) để bắt đầu tour lưu diễn tại 5 nước Đông Nam Á, gồm Việt Nam, Lào, Campuchia, Malaysia và Indonesia.
Một năm sau khi bắt đầu bay thương mại, B-919A, khung của chiếc C919 đầu tiên, phải trải qua các cuộc thử nghiệm cấp độ A. Đó là một loạt cuộc kiểm tra an toàn mức độ sâu kéo dài 4 ngày, các bộ phận thử nghiệm gồm động cơ, bộ phận hạ cánh và thiết bị trong cabin. Máy bay đã vượt qua đợt kiểm tra.
C919 bay chuyến thương mại đầu tiên ngoài đại lục, hãng China Eastern Airlines khai thác chuyến bay thuê bao chở học sinh từ Hong Kong đến Thượng Hải dự một chương trình trao đổi.